پیام قرآن- جلد ششم
پاسخ به این سؤال مهم اثر عمیقى در فهم صحیح تر و بهتر کتاب هائى چون کتاب حاضر دارد، و تا جواب این دو پرسش روشن نشود نمى توان به خوبى دریافت که این گونه کتاب ها چه هدفى را تعقیب مى کند؟
در پاسخ سؤال اوّل یادآور مى شویم که قرآن مجید کتابى است که در طول 23 سال با توجه به نیازها و شرایط مختلف اجتماعى و حوادث گوناگون نازل شده، و همگام با پیشرفت جامعه اسلامى پیشروى کرده است.
آیات سوره هایى که در مکه نازل شده عمدتاً ناظر به تحکیم پایه هاى ایمان و اعتقاد نسبت به توحید و معاد، و مخصوصاً مبارزه شدید و پى گیر با شرک و بت پرستى است، در حالى که آیات سوره هایى که در مدینه نازل شده و طبعاً بعد از تشکیل حکومت اسلامى بوده ناظر به احکام اجتماعى و عبادى و سیاسى و تشکیل بیت المال و نظام قضایى اسلام و مسائل مربوط به جنگ و صلح و نبرد با منافقان و امثال آن مى باشد که اسلام با آن درگیر بوده.
بدیهى است هیچیک از این مسائل به صورت یک رساله عملیه یا یک کتاب درسى و کلاسیک مطرح نگشته، بلکه طبق نیازها، و مناسبت ها، و ضرورت ها، آیات نازل گشته است، مثلا ملاحظه مى کنیم که احکام مربوط به جهاد و دستورات جنگى و عهدنامه ها و اسیران و غرامت هاى جنگى و مانند آن به طور پراکنده در هر غزوه به مناسبت آن غزوه نازل گشته، درست مانند نسخه هاى یک طبیب ماهر که هر روز به تناسب حال بیمار مى نویسد تا او را به سلامت کامل برساند.
حال اگر آیات قرآن را که در هر سوره از سوره ها نازل شده به ترتیب تفسیر کنیم نام آن «تفسیر ترتیبى» خواهد بود، و اگر آیات مربوط به یک «موضوع» را از
در پاسخ سؤال اوّل یادآور مى شویم که قرآن مجید کتابى است که در طول 23 سال با توجه به نیازها و شرایط مختلف اجتماعى و حوادث گوناگون نازل شده، و همگام با پیشرفت جامعه اسلامى پیشروى کرده است.
آیات سوره هایى که در مکه نازل شده عمدتاً ناظر به تحکیم پایه هاى ایمان و اعتقاد نسبت به توحید و معاد، و مخصوصاً مبارزه شدید و پى گیر با شرک و بت پرستى است، در حالى که آیات سوره هایى که در مدینه نازل شده و طبعاً بعد از تشکیل حکومت اسلامى بوده ناظر به احکام اجتماعى و عبادى و سیاسى و تشکیل بیت المال و نظام قضایى اسلام و مسائل مربوط به جنگ و صلح و نبرد با منافقان و امثال آن مى باشد که اسلام با آن درگیر بوده.
بدیهى است هیچیک از این مسائل به صورت یک رساله عملیه یا یک کتاب درسى و کلاسیک مطرح نگشته، بلکه طبق نیازها، و مناسبت ها، و ضرورت ها، آیات نازل گشته است، مثلا ملاحظه مى کنیم که احکام مربوط به جهاد و دستورات جنگى و عهدنامه ها و اسیران و غرامت هاى جنگى و مانند آن به طور پراکنده در هر غزوه به مناسبت آن غزوه نازل گشته، درست مانند نسخه هاى یک طبیب ماهر که هر روز به تناسب حال بیمار مى نویسد تا او را به سلامت کامل برساند.
حال اگر آیات قرآن را که در هر سوره از سوره ها نازل شده به ترتیب تفسیر کنیم نام آن «تفسیر ترتیبى» خواهد بود، و اگر آیات مربوط به یک «موضوع» را از
13
پیام قرآن- جلد ششم
-
پیشگفتار
- تفسیر موضوعی چیست؟ تفسیر موضوعی چیست؟
- منزلگاه های قیامت منزلگاه های قیامت
-
اشراط الساعة
-
نشانه های رستاخیز
- اشاره
- تفسیر و جمع بندی
-
نشانه هایی که در پایان جهان واقع می شود
- مطلع
- 1- متلاشی شدن کوه ها
- 2- انفجار دریاها
- 3- زلزله های عظیم و ویرانگر
- 4- تاریک شدن خورشید و ماه و ستارگان
- 5- شکافتن کرات آسمانی
- نشانه های شروع قیامت نشانه های شروع قیامت
-
نشانه های رستاخیز
-
نفخ صور
- اشاره اشاره
- تفسیر و جمع بندی تفسیر و جمع بندی
- توضیحات: 1- نفخ صور یا فریاد مرگ و حیات چیست؟ توضیحات: 1- نفخ صور یا فریاد مرگ و حیات چیست؟
- 2- تاثیر امواج صوتی بر انسان و سایر موجودات 2- تاثیر امواج صوتی بر انسان و سایر موجودات
- 3- پاسخ به چند سوال درباره نفخ صور 3- پاسخ به چند سوال درباره نفخ صور
- 4- فلسفه نفخ صور 4- فلسفه نفخ صور
-
نامه عمل
- اشاره اشاره
- تفسیر و جمع بندی تفسیر و جمع بندی
- توضیحات: 1- نامه عمل در روایات اسلامی توضیحات: 1- نامه عمل در روایات اسلامی
- 2- ماهیت نامه عمل چیست؟ 2- ماهیت نامه عمل چیست؟
- 3- فلسفه نامه اعمال 3- فلسفه نامه اعمال
- 4- اقسام نامه های عمل 4- اقسام نامه های عمل
- 5- ویژگی های نامه اعمال 5- ویژگی های نامه اعمال
-
تجسم اعمال
- اشاره اشاره
- تفسیر و جمع بندی تفسیر و جمع بندی
- توضیحات: 1- تجسم اعمال در روایات اسلامی توضیحات: 1- تجسم اعمال در روایات اسلامی
- 2- تجسم اعمال در منطق عقل 2- تجسم اعمال در منطق عقل
- 3- تجسم اخلاق و روحیات آدمی 3- تجسم اخلاق و روحیات آدمی
-
محکمه عدل الهی
- اشاره اشاره
- تفسیر و جمع بندی تفسیر و جمع بندی
- توضیحات: 1- دورنمایی از آن دادگاه بزرگ توضیحات: 1- دورنمایی از آن دادگاه بزرگ
- 2- گواهان در قیامت 2- گواهان در قیامت
- 3- ترازوی عمل چیست؟ 3- ترازوی عمل چیست؟
- 4- چه اعمالی در میزان سنگین است؟ 4- چه اعمالی در میزان سنگین است؟
- 5- از چه چیزها سوال می شود؟ 5- از چه چیزها سوال می شود؟
- 6- آسانی و سختی حساب محشر 6- آسانی و سختی حساب محشر
-
صراط و مرصاد
- اشاره اشاره
- تفسیر و جمع بندی تفسیر و جمع بندی
- توضیحات: حقیقت صراط چیست؟ توضیحات: حقیقت صراط چیست؟
-
بهشت و بهشتیان
- اشاره اشاره
-
اسباب ورود به بهشت از دیدگاه قرآن
- مطلع
- 1- ایمان و عمل صالح
- 2- تقوی
- 3- احسان و نیکوکاری
- 4- جهاد و شهادت
- 5- ترک هوا پرستی
- 6- پیشگامان در ایمان
- 7- هجرت و جهاد
- 8- صبر و تحمل در برابر شدائد
- 9- ایمان و بقاء بر جاده مستقیم
- 10- اطاعت خدا و رسول صلی الله علیه و آله
- 11- اخلاص
- 12- صدق و راستی
- 13- خود سازی و تزکیه نفس
- 14- انفاق و استغفار
- 15- خوف از خدا
- 16- تولی و تبری
- 17- اهتمام به نماز
- نتیجه
-
نعمت های جسمانی بهشت
- اشاره
- 1- باغ های بهشتی
- 2- سایه های بهشتی
- 3- قصر های بهشتی
- 4- فرش ها و ارائک
- 5- غذاهای بهشتی
- 6- شراب های طهور
- 7- ظروف و جام ها
- 8- لباس ها و زینت ها
- 9- همسران بهشتی
- 10- خادمان و ساقیان
- 11- پذیرائی کنندگان
- 12- پیش پذیرائی بهشتیان
- 13- نعمت هایی که به تصور نمی گنجد!
-
لذّات روحانی
- مطلع
- 1- احترام مخصوص
- 2- محیط صلح و صفا
- 3- امنیت و زوال خوف
- 4- دوستان موافق و رفیقان با وفا
- 5- برخوردهای مملو از محبت
- 6- نشاط فوق العاده درون
- 7- احساس خشنودی خدا!
- 8- نظر خدا به آنها و نظر آنها به خدا
- 9- آنچه بخواهند به آنها می دهند
- 10- نعمت هایی که در تصور نمی گنجد!
- 11- ابدیت نعمت های بهشتی
-
درهای بهشت
- اشاره
- تفسیر و جمع بندی
- توضیحات: 1- درهای بهشت در احادیث اسلامی
- 2- کتیبه سر درهای بهشت
-
وسعت بهشت
- اشاره
- تفسیر و جمع بندی
-
آیا بهشت آفریده شده؟
- اشاره
- تفسیر و جمع بندی
- توضحیات: 1- نظرات دانشمندان اسلامی درباره آفرینش بهشت و دوزخ
- 2- وجود فعلی بهشت و دوزخ در روایات اسلامی
- 3- پاسخ به دو ایراد
- 4- بهشت کجاست؟
-
مقامات بهشتی
- اشاره
- تفسیر و جمع بندی
-
چند سوال درباره بهشت
- 1- آیا تکرار و یکنواختی ملالت بار نیست؟
- 2- مگر لذت در مقایسه با فقدان نیست؟
- 3- آیا در بهشت تکاملی هم وجود دارد؟
-
دوزخ و دوزخیان
-
دوزخ از آن کیست؟
- اشاره
- 1- کافران و منافقان
- 2- صدّ عن سبیل الله
- 3- ترک اطاعت خدا
- 4- استهزاء آیات الهی
- 5- به کار نگرفتن عقل و چشم و گوش
- 6- پیروی از شیطان
- 7- طغیانگری و استکبار
- 8- ظلم و بیدادگری
- 9- تکیه کردن بر ظالمان
- 10- فراموش کردن آخرت
- 11- دنیا پرستی
- 12- زر اندوزی
- 13- فرار از جهاد
- 14- ریختن خون بی گناهان
- 15- ترک نماز
- 16- منع زکات
- 17- خوردن مال یتیمان
- 18- رباخواری
- 19- کفران نعمتهای الهی
- 20- کم فروشی
- 21- عیب جویی و غیبت
- 22- اسراف و تبذیر
- 23- جرم و گناه
- 24- تعدی از حدود الهی
- نتیجه
-
ماهیت دوزخ
- اشاره
- تفسیر و جمع بندی
- اوصاف جهنم
- توضیحات: فلسفه وجود دوزخ
-
درهای دوزخ و درکات آن
- اشاره
- تفسیر و جمع بندی
-
عذابهای جسمانی دوزخیان
- اشاره
- شدت عذاب در دوزخ
- تفسیر و جمع بندی
- غذاها و نوشیدنی های مرگبار دوزخیان
- تفسیر و جمع بندی
- لباس دوزخیان
- تفسیر و جمع بندی
- سایر عذاب های جسمانی دوزخی
- تفسیر و جمع بندی
- توضیحات: چرا عذاب الهی این قدر شدید است؟
-
عذاب های روحانی
- اشاره
- تفسیر و جمع بندی
-
جاودانگی کیفرها
- اشاره
- تفسیر و جمع بندی
- توضیحات: 1- چه کسانی در دوزخ مخلّدند؟
- سوال: آیا اصحاب کبائر در دوزخ مخلدند؟
- 2- ایرادات مربوطه به جاودانگی عذاب
- الف- ماده فنا پذیر است.
- ب- آیا امور عرضی می تواند دائم باشد؟
- ج- آیا دوزخیان با عذاب سازش پیدا نمی کنند؟
- د- آیا خلود نوعی است یا شخصی؟
- ه- آیا خلود با عدل الهی سازگار است؟!
-
دوزخ از آن کیست؟
-
قرآن و مسئله مهم شفاعت
- اشاره اشاره
- تفسیر و جمع بندی تفسیر و جمع بندی
- توضیحات: 1- مفهوم شفاعت توضیحات: 1- مفهوم شفاعت
- 2- انواع شفاعت 2- انواع شفاعت
- 3- فلسفه شفاعت 3- فلسفه شفاعت
- 4- شفاعت در چه زمانی است؟ 4- شفاعت در چه زمانی است؟
-
5- ایرادهای عمده ای که به مسئله شفاعت شده
- مطلع
- الف: آیا شفاعت تشویق به گناه نیست؟
- ب: شفاعت برای کیست؟
- ج: آیا شفاعت با عدل الهی سازگار است؟
- د: آیا شفاعت با خواست خدا متضاد نیست؟
- ه: مجازاتهای قیامت که اثر تکوینی اعمال است، چگونه با شفاعت قابل دفع است؟
- و: آیا اعتقاد به شفاعت عامل عقب افتادگی نیست؟
- ز: آیا توحید با شفاعت تضاد دارد؟
- نقاط انحرافی این استدلال
-
اعراف کجاست و اعرافیان کیستند؟
- اشاره اشاره
- تفسیر و جمع بندی تفسیر و جمع بندی
- توضیحات: 1- اعراف در لغت و تفسیر توضیحات: 1- اعراف در لغت و تفسیر
- 2- اعراف از نظر منطق عقل 2- اعراف از نظر منطق عقل
- 3- اعراف در روایات اسلامی 3- اعراف در روایات اسلامی
- پایان بحث معاد پایان بحث معاد