تعلیم و تربیت در تفسیر نمونه ج 2
آیت الله العظمی مکارم شیرازی
تعلیم و تربیت در تفسیر نمونه
جلد دوم
تهیه و تنظیم:
محمد جواد اسکندرلو
1
تعلیم و تربیت در تفسیر نمونه ج 2
-
مشخصات کتاب
- مشخصات کتاب مشخصات کتاب
-
فهرست مطالب
- فهرست مطالب فهرست مطالب
-
بخش دوم: تربیت و سازندگی
-
فصل ششم: عوامل نظرى تربیت و سازندگى
- تفکر
- تفسیر
- گوشه اى از روایات اسلامى در زمینه فکر و اندیشه
- تفکر، تعقل، تذکر
- اولى الابصار کیان اند؟
- «اولوا الالباب» کیان اند؟
- یکى از مصداق هاى روشن تفکر
- روح «ذکر» فکر است
- یقین و مراحل آن
- ایمان نوعى عشق است نه درک و عقل
- ایمان، سرچشمه محبوبیّت
- تفسیر
- نکته ها: 1. محبت على (علیه السلام) در دل هاى مؤمنان
- 2. تفسیر جمله «یَسَّرْنَاهُ بِلِسَانِکَ»
- ایمان، و امدادهاى غیبى
- نکته ها: 1. جوانمردى و ایمان
- 2. ایمان و امدادهاى الهى
- آرامش روح در سایه ایمان
- تفسیر
- دو نکته درباره این آیه
- ایمان و آرامش
- رابطه علم و ایمان
- ایمان همراه با عمل
- دل هاى آماده ایمان
- آثار ایمان و کفر
- پاداش دنیوى ایمان
- شرط پیروزى، ایمان و استقامت
- ایمان به معاد و نقش آن در تربیت انسان ها
- بازتاب معاد در زندگى انسان ها
- اثرات شوم انکار معاد
- توبه
- حقیقت توبه
- توبه، درى به سوى رحمت خدا
- توبه حقیقى کدام است؟
- یکى از معانى توبه
- منظور از توبه خدا بر پیامبر (صلی الله علیه و آله) در این آیه چیست؟
- آیه «توبه» امیدبخش ترین آیه قرآن
- توبه کاران
- به سوى پروردگارتان بازگردید
- تفسیر؛ خداوند همه گناهان را مى آمرزد
- راه توبه به روى همه باز است
- شرایط پذیرش توبه
- شرط مهم قبولى توبه
- تبدیل سیئات به حسنات
- تا ایمان نباشد توبه محقّق نمى شود
- توبه هاى بى فایده
- توبه در سن چهل سالگى
- توبه و جبران
- داستان مرد نبّاش
- افراد گنهکارى که با شنیدن آیه 16 سوره «حدید» توبه کردند
- اسباب آمرزش در قرآن مجید
- توجه به خدا
- ذکر خدا در هر حال
- توجه به اینکه همه جا ناظر، خداست
- توکل
- حقیقت توکل و فلسفه آن
- فلسفه توکل
- صبر و استقامت
- راه پیروزى بر مشکلات
- منظور از لقاء خداوند چیست؟
- آیا «صبر» به معنى روزه است؟
- صبر و شکیبایى، ایمان، سرمایه امامت
- نکته: شکیبایى و استقامت رهبران الهى
- آن گونه که مأمور شده اى استقامت کن
- همچون پیامبران اولوا العزم شکیبا باش
- پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) اسطوره صبر و استقامت بود
- چرا تنها صبر ذکر شده است؟
- استقامت در سایه آگاهى
- نقش ثبات و استقامت
- شکیبایى، رمز هر پیروزى است
- نزول فرشتگان بر مؤمنان بااستقامت
- صبر جمیل
-
فصل هفتم: عناصر عملى تربیت و سازندگى
- تهذیب نفس، وظیفه بزرگ الهى
- رستگارى بدون تهذیب نفس ممکن نیست
- تقوا بزرگ ترین ارزش انسان
- نکته ها: 1. ارزش هاى راستین و ارزش هاى کاذب
- 2. حقیقت تقوا
- آثار تقوا در روح و در اجتماع؛ 1. ایمان به غیب
- 2. ارتباط با خدا (اقامه نماز)
- 3. ارتباط با انسان ها (انفاق)
- دو نکته قابل توجه
- 4. ایمان به تمام پیامبران خدا
- 5. ایمان به رستاخیز
- رابطه تقوا و روشن بینى
- رابطه تقوا و عمران و آبادى
- تقوا و نجات از مشکلات
- سیماى پرهیزکاران
- بخشى از پاداش عظیم پرهیزکاران
- نکته ها: 1. عطایاى متقین و کیفرهاى طغیانگران
- 2. شراب هاى بهشتى
- نماز؛ نماز و صبر
- اهمیت فوق العاده نماز
- امیدبخش ترین آیه قرآن
- نماز، بهترین وسیله یاد خدا
- خشوع، روح نماز است
- نماز، بازدارنده از زشتى ها و بدى ها
- تفسیر
- نکته: تأثیر نماز در تربیت فرد و جامعه
- پیوندى با خالق و پیوندى با خلق
- نکته ها: 1. پیوندى با خالق و پیوندى با خلق
- 2. چرا پنهان و آشکار؟
- قیام شبانه براى تلاوت قرآن و نیایش
- فضیلت نماز شب
- نماز شب یک عبادت بزرگ روحانى
- نماز و اصلاح جامعه انسانى
- اثر فوق العاده نماز در تقویت روحى مجاهدان
- نمازگزاران، انسان هایى شایسته اند
- روزه؛ «روزه» در امت هاى پیشین
- 1. پیشینه روزه
- 2. اثر اجتماعى روزه
- 3. اثر بهداشتى و درمانى روزه
- 4. اثر تربیتى روزه
- «سیاحت» به معناى روزه است
- امتیاز ماه رمضان
- روزه سکوت
- دعا و نیایش؛ دعا و نیایش و اثرات آن
- 1. حالات دعاکننده
- 2. پاکى غذا از حرام
- 3. نیاز واقعى
- اهمیت دعا و شرایط استجابت
- موانع استجابت دعا
- اگر دعاى شما نبود ارزشى نداشتید
- نکته: دعا راه خودسازى و خداشناسى
- آداب دعا کردن
- چرا دعاها با «ربّنا» شروع مى شود؟
- تلاش براى معاش، هم ردیف جهاد
- اسلام همه را به تلاش دعوت مى کند
- تفسیر
- نکاتى درباره شرایط و عوامل رزق و روزى؛ 1. اسباب و سرچشمه هاى روزى
- مواسات با دیگران
- تقسیم ارزاق و تلاش براى زندگى
- فایده تلاش و کوشش
- هنگامى که از کار مهمى فراغت مى یابى به مهم دیگرى بپرداز
- مذمت بیکارى در احادیث اسلامى
- اهمیت صله رحم در اسلام
- نقش صله رحم در ازدیاد عمر در سخن پیامبر گرامى (صلی الله علیه و آله)
- توضیح
- آنجا که پیوندها گسسته مى شود
- اسلام و رهبانیت
- سرچشمه تاریخى رهبانیت
- مفاسد اخلاقى و اجتماعى ناشى از رهبانیت
- امر به معروف و نهى از منکر
- دعوت به حق و مبارزه با فساد
- سؤال
- پاسخ
- 1. «معروف» و «منکر» چیست؟
- 2. آیا امر به معروف یک وظیفه عقلى است یا تعبدى؟
- 3. اهمیت امر به معروف و نهى از منکر
- 4. آیا امر به معروف موجب سلب آزادى است؟
- 5. آیا امر به معروف و نهى از منکر هرج و مرج ایجاد نمى کند؟
- 6. امر به معروف و نهى از منکر از خشونت جداست
- نتیجه تشویق کار نیک یا بد
- امر به معروف و نهى از منکر در روایات اسلامى
- پاسخ به یک ایراد در باب امر به معروف
- کیفیت کار مهم است نه کمیت
-
فصل هشتم: آداب اسلامی
- آداب تلاوت قرآن
- آداب معاشرت اسلامى؛ الف) آداب معاشرت در سخنان پیشوایان اسلام
- ب) آداب راه رفتن
- ج) آداب سخن گفتن
- د) اهمیت حسن خلق در سخن امام باقر و امام رضا (علیهما السلام)
- هـ) با بى اعتنایى از مردم روى مگردان
- و) محبت متقابل اسلامى
- سرمایه ادب؛ الف) ادب، برترین سرمایه است
- ب) بلند کردن صدا در کنار قبر پیامبر (صلی الله علیه و آله)
- ج) انضباط اسلامى در همه چیز و همه جا
- میهمان نوازى و حق میهمان در روایات اسلامى
- نکته ها: 1. میهمان نوازى
- 2. رعایت سادگى در پذیرایى
- 3. حق میهمان
- 4. وظایف میهمان
- بدون اجازه وارد خانه مردم نشوید
- تفسیر
- نکته ها: 1. امنیت و آزادى در محیط خانه
- 2. منظور از «بیوت غیر مسکونه» چیست؟
- 3. مجازات کسى که بدون اجازه به داخل خانه مردم نگاه مى کند
- خانه هایى که غذا خوردن در آن ها مجاز است
- تفسیر
- نکته ها: 1. آیا خوردن غذاى دیگران مشروط به اجازه آن ها نیست؟
- 2. فلسفه این حکم اسلامى
- 3. منظور از «صدیق» کیست؟
- 4. تفسیر «ما ملکتم مفاتحه»
- آداب مجلس؛ الف) احترام به پیش کسوتان در مجالس
- تفسیر
- نکته ها: 1. مقام علما و دانشمندان
- 2. آداب مجلس
- ب) آداب تحیّت گفتن و سلام
- تفسیر؛ هرگونه محبتى را پاسخ گویید
- «سلام» تحیّت بزرگ اسلامى
- ج) آداب حضور پیامبر (صلی الله علیه و آله)
- شأن نزول
- تفسیر
- آیین دوستى؛ دوست از نگاه قرآن و روایات
- شأن نزول
- تفسیر؛ دوست بد مرا گمراه کرد!
- نکته: نقش دوست در سرنوشت انسان
- دوستى مؤمن با مؤمن در سخن پیامبر (صلی الله علیه و آله)
- دوستانى که در معاشرت ها به دیگران تعدّى نمى کنند
- دوستى براى غیرخدا در قیامت تبدیل به دشمنى مى شود
- دوستان بى وفا
- از دوستى با دروغ گو بپرهیز!
-
فصل نهم: نکات تربیتى و درس هاى آموزنده در زندگى پیامبران و قصص قرآنى
- نکات تربیتى در داستان یوسف (علیه السلام)؛ 1. جهاد با نفس
- 2. پاداش اخلاص
- 3. متانت و عفت بیان
- حضرت یونس (علیه السلام)؛ درس هایى بزرگ در داستانى کوچک
- درس هاى تربیتى طوفان نوح (علیه السلام)؛ الف) پاک سازى روى زمین
- ب) مجازات با طوفان چرا؟
- ج) نام خدا در هر حال و در همه جا
- د) پناهگاه هاى پوشالى
- هـ) کشتى نجات
- جنبه هاى آموزنده داستان اصحاب کهف
- درس هاى مهمى از داستان ایوب (علیه السلام)
- درس هاى تربیتى در داستان شعیب (علیه السلام)
- 1. اهمیت مسائل اقتصادى
- 2. اصالت ها را نباید فداى تعصب کرد
- 3. نماز، به توحید و پاکى دعوت مى کند
- 4. خودبینى رمز توقف است
- 5. ایمان و عمل از هم جدا نیستند
- 6. مالکیت بى قید و شرط، سرچشمه فساد است
- 7. هدف پیامبران تنها اصلاح بود
- نکات آموزنده داستان خضر (علیه السلام)
- درس هاى آموزنده از داستان سلیمان (علیه السلام)
- درس هاى آموزنده از سرنوشت حضرت موسى (علیه السلام)
- نکات آموزنده داستان مؤمن آل فرعون
- این همه درس عبرت در تاریخ پیشینیان!
- نکته ها: 1. چهره هاى گوناگون عذاب الهى
- 2. بادهاى «زاینده» و «نازا»
- از تاریخ گذشتگان عبرت بگیرید
- تفسیر
-
فصل دهم: آسیب ها و موانع تربیت
- گناهان پى در پى، ماهیت انسان را دگرگون مى کند
- تفسیر
- دو نکته: 1. نژادپرستى
- 2. گناهان پى در پى، انسان را عوض مى کند
- در مجلس گناه ننشینید
- شأن نزول
- تفسیر
- دورى از مجالس اهل باطل
- شأن نزول
- تفسیر
- دو سؤال
- هوى پرستى و عواقب دردناک آن
- رابطه هوى پرستى و غفلت از خدا
- هوى پرستى، عامل گمراهى
- بت هواى نفس
- نکته ها: 1. خطرناک ترین بت ها بت هواى نفس است
- 2. مؤثرترین راه نفوذ شیطان هوى پرستى است
- 3. هوى پرستى، مهم ترین وسیله هدایت
- 4. عواقب هوى پرستى
- حق پرستى و هوى پرستى
- وسوسه هاى شیطانى
- هیچ کس مجبور به پیروى از وسوسه هاى شیطان نیست!
- آرزوهاى بى جا
- تفسیر
- نکته: آرزوهاى دراز، عامل بزرگ غفلت
- غفلت از حق و پیامدهاى آن
- نکته ها: 1. غفلت از یاد حق و پیامدهاى آن
- 2. نابینایى درون و برون
- 3. اسراف در گناه
- زندگى پر زرق و برق و اثر شوم آن
- وابستگى به مال و فرزند
- نکته: ارزیابى ارزش ها!
- چهار عامل براى ناکامى انسان ها
- تفسیر
- انواع غرور و فریب
- فریبندگى دنیا
- غرور و یأس
- نه از عطاى نعمتش مغرور باش و نه از سلب نعمتش مأیوس!
- تکبر و غرور، سرچشمه بزرگ ترین بدبختى هاست
- چرا افراد لجوج به راه نمى آیند؟
- تفسیر
- کینه ها و حسادت ها، دشمن برادرى است
- تفسیر
- نقش حسد در جنایات
- ظن و گمان هرگز کسى را به حق نمى رساند
- موانع شناخت
- بى خبران مغرور و موانع شناخت
- تفسیر
- جمع بندى و مرورى بر این آیات
- نتیجه نهایى
-
فصل ششم: عوامل نظرى تربیت و سازندگى